De klok gaat een uur vooruit
Vandaag, 29 maart 2020, zetten we de klok weer een uur vooruit in verband met de zomertijd. Een mooie tijd dus om een blog over het fenomeen `zomertijd` te schrijven in het weekend dat u een uurtje korter kunt slapen.
Als u wakker wordt kunt u uw klok gewoon een uur vooruitzetten. Verdraai de wijzer eerst naar een half uur en laat de klok slaan.
Draai dan door naar de juiste tijd.
Inhoudsopgave
Zomertijd – standaardtijd – afwijkende tijd
Zomertijd is de tijd die gedurende de zomermaanden wordt aangehouden door de klok eind maart een uur vooruit te zetten. We laten dan de klok een uur vóór lopen op de standaardtijd, de wintertijd. Wintertijd is dus de standaardtijd, zomertijd is de afwijkende tijd.
In de Europese Unie loopt de zomertijd van de laatste zondag van maart tot de laatste zondag van oktober. Ongeveer 70 landen kennen de zomer- en wintertijd.
Hoe werkt een biologische klok?
Door de werking van hun biologische klok worden de meeste mensen een aantal uur na zonsopgang automatisch wakker. In de zomer komt de zon echter al zo vroeg op dat men vaak nog slaapt, terwijl het buiten al licht is. Door de klok te verzetten naar zomertijd lijkt de zon later op te komen en weer onder te gaan. Hierdoor is het ’s morgens langer donker en blijft het ’s avonds juist langer licht. De periode van daglicht komt zo beter overeen met de periode waarin de meeste mensen wakker zijn. Veel mensen hebben moeite zich aan te passen aan wijzigingen in hun dagritme, de omschakeling verstoort voor enkele dagen hun biologische klok. Vooral kinderen en ouderen kunnen zich vermoeid en minder alert voelen in de week na de aanpassing.
Wat gebeurt er met je biologische klok als we de klok verzetten?
Ieder lichaam heeft een eigen ritme, dat ongeveer 24 uur duurt, en onder andere de slaap aanstuurt. Het ritme wordt steeds bijgesteld via licht. Door bv. de gordijnen dicht te doen kunnen we dit proces een beetje beïnvloeden. Door de klok te verzetten gaat je interne ritme echter uit de pas lopen met de licht/donkercyclus.

Benjamin Franklin - een humoristische blik
De Amerikaanse geleerde Benjamin Franklin (1706-1790 heeft serieus nadacht over het effectieve gebruik van het daglicht. In 1784 schreef hij het artikel ‘An Economical Project for Diminishing the Cost of Light’. De geleerde schreef dat hij op een dag om zes uur ´s ochtends wakker geworden was, naar buiten had gekeken en gezien had dat de zon al op was. Hij constateerde dat de zon op dat vroege uur ook al licht gaf en dat mensen ontzettend veel kaarsen en geld konden besparen als ze in de zomer een paar uur ‘eerder’ zouden leven. Zijn artikel was vooral humoristisch bedoeld. In de praktijk werd er niets mee gedaan.
William Willet – 4 x 20 minuten
De Brit William Willet (1856-1915) kwam in 1907 met het idee om zomer- en wintertijd in te voeren. Hij stelde voor om in de lente op vier verschillende zondagen de klok twintig minuten vooruit te zetten. Op vier zondagen in september zou de klok dan weer teruggezet worden. Hoewel zijn ideeën populair waren werden deze niet ingevoerd.

Zomertijd in de Eerste en Tweede Wereldoorlog
Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd de zomertijd door de Duitsers voor het eerst echt ingevoerd. De oorlog was duur en om kolen te besparen besloot Duitsland op 30 april 1916 om één uur voor middernacht de zomertijd in te voeren. Ook in de bezette delen van België en Frankrijk werd dit ingevoerd. Nederland volgde het voorbeeld een dag later. Engeland voerde de zomertijd drie weken nadien ook in.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog moest Nederland op bevel van de Duitse bezetters de klok één uur en veertig minuten vooruit zetten. Hierdoor was het in Nederland even laat als in Duitsland. In 1946 zag Nederland, net als een aantal andere landen na de oorlog, weer af van de zomertijd.
Oliecrisis - opnieuw zomertijd
De oliecrisis van 1973 was voor veel Europese landen aanleiding om opnieuw de zomertijd in te voeren. De discussie over energiebesparing leidde tot een golf van maatregelen, zodat een groot aantal landen besloot om de zomer- en wintertijd (opnieuw) in te voeren. In Nederland gebeurde dit in 1977.
Richtlijn zomertijd door EU
In Europa geldt een richtlijn die is vastgesteld door de Europese Unie. Deze geldt voor alle landen van de EU. Sinds 2002 luidt de regel als volgt: de zomertijd begint op de laatste zondag van maart, als de klok om 01:00 UTC (Nederlandse/Belgische tijd: 02:00 uur) een uur vooruit wordt gezet, en eindigt op de laatste zondag van oktober, als de klok om 01:00 UTC (Nederland/België: 03:00 uur zomertijd) een uur terug wordt gezet. Doordat het tijdstip van overgang gekoppeld is aan 01:00 UTC wordt in alle Europese tijdzones (west, centraal en oost) de klok op hetzelfde moment verzet. De vroegste begindatum is volgens deze regel 25 maart (zoals in 2012), de vroegste einddatum 25 oktober (zoals in 2015).
UTC (in het Nederlands ook aangeduid als gecoördineerde wereldtijd) is sinds 1972 een standaardtijd, gebaseerd op een atoomklok en gecoördineerd met de rotatie van de aarde.

Blauw = Gebieden die zomertijd kennen
Oranje = Gebieden die geen zomertijd meer kennen
Rood = Gebieden die nooit zomertijd hebben gekend
Interessante links voor u?
Eén van mijn blogs gaat over het afstellen van een slingeruurwerk. Misschien heeft u daar ook iets aan?
Of u wilt iets lezen over het afstellen van een uurwerk met sluitschijf?
Wilt u een gratis e-book downloaden vol handige tips? Kijk dan op mijn klokkenmakerstips-pagina.